بررسی عوامل موثر بر راندمان گلخانه های توت فرنگی؛ راهکار هایی برای توسعه کارآفرینی کشاورزی

چکیده

این تحقیق با هدف بررسی عوامل موثر بر کارآریی گلخانه­های توت­فرنگی در سال 1388 انجام گرفته است. بر اساس نتایج به­دست آمده، متغیر برخورداری گلخانه از نور کافی، انگیزه گلخانه­دار، کنترل دمای محیط، دسترسی به بازار، فضای نگهداری مناسب پس از برداشت، بسته­بندی مناسب محصول، دسترسی به اینترنت، کنترل co₂ محیط گلخانه، دانش مرتبط به آفات و دانش مرتبط با فیزیولوژی گیاه به ترتیب متغیرهایی بودند که  به ارتقای راندمان گلخانه­های توت­فرنگی تاثیر به سزایی داشتند. بنابراین پیشنهاد می­شود؛ اقداماتی جهت بالا بردن سطح تجربه و مهارت کارشناسان ترویج، ایجاد شرایط بازدید از گلخانه­های نمونه و نمایشی جهت الگوگیری سایر گلخانه­داران، برگزاری کلاس های آموزشی جهت مصرف بهینه نهاد­ها و بهبود عملکرد واحد­ها صورت گیرد.

مقدمه

گسترش و توسعه تولیدات گلخانه­ای در نقاط مختلف کشور با حمایت بخش دولتی و خصوصی، طی سال­های گذشته تا به امروز روند شتابانی داشته است. تولیدات گلخانه­ای با مساعد نمودن محیط کشت و صرف انرژی بیشتر از سطح، موجب تولید بیشتر شده است.

 این روش دارای محاسن و معایبی است. از محاسن این روش تولید بیشتر در واحد سطح است به طوری که در یک سطح مشابه تا ده برابر می­توان محصول بیشتر به دست آورد، که این مزیت باعث شده تا کشاورز با مصرف منابع زیاد به این کار اقدام کند. ضعف عمده این روش، مصرف انرژی بی­رویه تولیدکنندگان است. عرضه مستمر محصولات در چهار فصل و تاثیری که این محصولات بر سلامتی و کیفیت تغذیه مردم دارند، اهمیت گلخانه­ها را افزاریش داده است.

کلیات پژوهش

در بعضی نقاط کشور طرح­های گلخانه­ای مطابق با اهداف و پیش بینی اولیه طراحان و عاملان آن پیش نرفته و با مشکلات عمده­ای رو به رو گردیده است. در کشورهای در حال توسعه با توجه به محدودیت موجود دربخش کشاورزی برای افزایش تولید از طریق توسعه عوامل و تغییرات عمده در تکنولوژی موجود، مناسب ترین راه حل براي برقرار ساختن نرخ رشـد لازم در  تمامی بخش­هاي کشاورزي، بالابردن راندمان یعنی به دست آوردن تولیـد بیشـتر از مجموعـه ثـابتی از عوامل تولید باشد. بررسی­ها نشان می­دهند که هر یک از مطالعات انجـام گرفتـه در زمینـه کـارایی گلخانه­ها علی الخصوص گلخانه­ها توت­فرنگی ابعاد خاصی را مدنظر قرار داده­اند. بررسی­های صورت گرفته و همچنین کنترل هوشمند گلخانه نشان می­دهد که تولیدات گلخانه­اي به شدت تحت تأثیر دمای محیط و نحوه کنترل آن می­باشند. براسـاس پیشـینه تحقیق و بررسی­ها و مشاهدات اولیه میدانی، تحقیق حاضر عوامل زیر را در کارایی گلخانه­های تـوت فرنگی مؤثر میداند.

·        عوامل سازمانی، حمایتی و ارتباطی: کلاس های آموزشی، در دسترس بودن منابع روز دنیا              

·        عوامل اقتصادی :منابع مالی گلخانه، کمک­های ملی دولت، میزان در آمد از محل گلخانه، هزینه_­های جاری گلخانه.

·        عوامل فنی: کنترل دمای محیط، کنترل نور، کنترلco₂ محیط، کنترل آفات، کنترل بیماری­ها

·        عوامل فردی گلخانه دار :سن، تحصیلات، رضایت شغلی، انگیزه، سابقه و  دانش فنی برای کارفرمایان و کارگران     

·         عوامل محیطی: موقعیت مکانی گلخانه، وضعیت گلخانه از نظر برخورداری از نور خورشید و دسترسی به آب سالم و کافی

برای بررسی عوامل موثر بر کارآیی گلخانه­های توت­فرنگی از رگرسیون چند متغیره گام به گام استفاده شده است .در این میان برخورداری گلخانه از نور کافی خورشید، بیشترین تاثیر را بر کارآرایی گلخانه­های توت­فرنگی داشته است .

نتیجه گیری

نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان داد که 10 متغیر برخورداری گلخانه از نور کافی خورشید ، کنترل دمای محیط، انگیزه گلخانه دار، فضای نگهداری مناسب پس از برداشت، دسترسی به بازار، بسته بندی محصول پیش از عرضه به بازار، دسترسی به اینترنت، کنترل co₂ محیط گلخانه، دانش مرتبط به آفات و دانش مرتبط با فیزیولوژی گیاه در 10 گام وارد مدل رگرسیونی شدند. با توجه به اینکه مهمترین عامل در بهبود کارایی گلخانه­ها برخورداری از نور کافی خورشید شناخته شد، پیشنهاد می­شود با بهره گیری از راهکارهای جدید، استفاده از شیشه با تکنولوژی جدید و استفاده از برخی از تکنیک­های ساده و کارآمد، گلخانه را به یک سطح راندمان و کارایی مطلوب و مناسب رسانید و به کمک انرژی خورشید، بهبود چشمگیری را در کاهش مصرف سوخت­های فسیلی و کارایی گلخانه­ها ایجاد نمود.